Door Anne Lem – van der Burgt
De darm(flora) is de moeder van de gezondheid ~ is een chinees (vertaald dan natuurlijk hè) gezegde. Dat geldt voor onszelf en voor onze paarden (of dieren). De darmen zijn meer dan een verwerkingsfabriek van voedsel.
In de darmen leeft een heel leger aan organismen, die idealiter symbiotisch zijn aan de gastheer. Wat betekend, als jij zorgt voor mij dan zorg ik voor jou.
Een paard is in belangrijke mate afhankelijk van zijn darmflora. Het voorziet hem of haar van essentiële stoffen.
- Voedingsstoffen.
- Stoffen die belangrijke schakels zijn voor lichaamsprocessen. Zoals bijvoorbeeld ontgifting, celopbouw, etc.
- Energie.
In dit artikel wat funest is voor een symbiotische darmflora, inclusief uitleg en tips om te checken en optimaliseren.
1. Te weinig of verkeerde pre-biotica
Pre-biotica is voedsel voor de bewoners van de darmen. De darmflora dus. Eigenlijk is het heel simpel. Geef degene die symbiotisch zijn goed te eten en creëer een omgeving waar ze zich fijn voelen.
- Optimaal is 2 tot 3% van het lichaamsgewicht. Dus een paard van 500 kg krijgt 10 tot 15 kg per dag. Ik reken hierbij altijd met hooi, hooi of voordroog (in mijn visie ongeschikt) bevat meer vocht en zal naar verhouding meer in gewicht gegeven moeten worden.
- Maximaal 4u een lege maag. Zure spijsverteringssappen lopen continue het maag-darmkanaal van het paard in. Zonder buffer wordt het milieu te zuur.
- Een voorbeeld van teveel verkeerde pre-biotica is gehakseld ruwvoer. De vezellengte hiervan is niet optimaal voor de vertering. Paarden kunnen het niet goed kauwen, waardoor het te onverteerd de spijsvertering binnenkomt en er veel ‘werk’ voor nodig is om te verteren. Dit kost energie en levert teveel gisting op.
De beste pre-biotica is cellulose vezels. Deze zitten met name in stug, grofstengelig gras of hooi.
2. Een te zure pH
Ik schreef het hiervoor al. Kietel de darmflora bewoners die je graag wilt. Geef ze goed te eten en creëer een fijne leefomgeving voor ze. In darmflora wereld is dit sterk afhankelijk van de pH oftewel de zuurtegraad in de dikke,- en blinde darm.
Mest met veel water (diarree, te dunne mest of een straaltje water bij de mest) is vrijwel altijd te zuur. Je kunt dit ook ruiken. Paardenmest hoort niet te stinken! Ruikt het te zuur dan is de pH niet in orde. Ruik je veel ammoniak dan krijgt je paard teveel eiwitten binnen.
Je kunt een idee van de pH krijgen door simpelweg een mestbal uit te persen en de vloeistof te testen met een pH strip. Idealiter is de gemeten pH neutraal, wat betekend tussen de 6,8 en 7,2. Onder de 6,5 is de mest te basisch, wat vaak inhoud dat er te weinig ruwvoeding wordt gegeven. Boven de pH is te zuur, wat meer te maken heeft met het type voeding.
Waarvan wordt het klimaat in de darm te zuur?
- Voordroog of kuil
- Teveel of te hoge suikergehaltes
- Teveel fructaan
- Teveel graan
- Teveel pectines (bladrijk gras, bietenpulp, fruit, wortelen). Ja een gezond paard kan even wat pectines aan. Bijvoorbeeld in het voorjaar. Echter als het grootste gedeelte maar cellulose vezels bevat.
3. Teveel eenzijdigheid
DIVERSITEIT is het ondergeschoven, vergeten kindje in de huidige paardenvoeding. Paarden hebben gemiddeld zo’n 60 verschillende plantensoorten per dag nodig om te voorzien in de oorspronkelijke behoefte. Anno nu zijn het er bij de meeste paarden met mazzel 10.
Voeding is meer dan vezels, vitamines en mineralen.
Bijvoorbeeld bitterstoffen, welke in veel kruiden zitten zijn belangrijk om spijsverteringssappen te activeren. Belangrijk voor o.a. eiwitvertering. Tannines stabiliseren de zuurtegraad in de darm en maken hem onaantrekkelijk voor darmparasieten. Houtachtigen bevatten lignine, een onverteerbare stof maar belangrijk voor de peristaltiek en goede pre-biotica. Het is onmogelijk om kort uit te leggen hoe belangrijk diversiteit is. Diversiteit geeft actieve ingrediënten; anti-oxidanten, fenolzuren, flavonoïden, lignanen, etc. Maar ook enzymen en energetische factoren.
Kruiden bevatten vaak een geconcentreerde inhoud en zijn uitstekend ontstekingsremmend, antiallergisch, antioxidant, pijnstillend, immuunstimulerend, infectieremmend, bloeddruk verlagend, doorbloeding verhogend, ontgiftend, anti-ulcer en zo kan ik nog wel even doorgaan.
Kruiden zijn belangrijk. Net als struiken, algen, zaden, bessen, schorsen, bladeren.
Tips om diversiteit te verhogen:
- Zorg dat je ruwvoer al veel diversiteit bevat (maar let op met giftige planten uiteraard).
- Zorg dat je weiland al veel grassoorten en kruiden bevat.
- Geef regelmatig eetbare takken en struiken.
- Geef wat stro (haver of gerst wordt het beste gegeten) naast hooi.
- Ga kruidenmengsels toevoegen in je basisvoeding. Wissel deze per soort en per week.
- Verdiep je in een mineralenbuffet.
- Ga wandelen met je paard en geef hem of haar af en toe de kans wat te snacken.
- Geef bessen, bijvoorbeeld rozenbottels, als traktatie.
- Geef geen olie maar een zadenmix.
4. Hoge suikergehaltes of fructaan.
Hierover is een blog op zichzelf te schrijven. En dit artikel wordt al best lang. Dus dit laat ik nu even achterwege…
De tips:
- Laat je ruwvoer analyseren. Voor een gezond paard moet het suikergehalte onder de 10% zitten. Voor een paard met een stofwisselingsprobleem onder de 8%. Voor insuline resistente of hoefbevangenheid gevoelige paarden zoek naar de speld in een hooiberg en ga voor onder de 7%.
- Gestresst gras kan hoge gehaltes fructaan bevatten. Dit is kort gegraasd gras, te droog of langdurig te nat.
5. Teveel pure olie
Het lijkt wel een mode verschijnsel. Een eetlepel is prima, maar geen grote hoeveelheden. Paarden kunnen dit niet goed verteren. Geef liever zaden. Dit is hoe vetten oorspronkelijk door de natuur verpakt zijn voor herbivoren. Hun vertering is hierop afgestemd en ze kunnen ze hierdoor optimaal opnemen.
6. Te hoge pathogene belasting, bijvoorbeeld door vaak schimmel in het ruwvoer
Behoeft dit meer uitleg? Ik hoop het niet. Schimmels in het voer is slecht nieuws. Ook al is het zuur van de centen. De enige plaats waar beschimmeld ruwvoer thuis hoort is op de mesthoop (je kunt er trouwens wel prima compost van maken). Uiteindelijk scheelt het je dierenartskosten 😉.
7. Verminderde doorbloeding
Stress en te weinig beweging zijn funest voor goede doorbloeding in het maag,- darmstelsel. Veel paarden hebben een laaggradige ontsteking, een grote boosdoener hiervan is stress. Je hoort de laatste steeds vaker van paarden die ernstige koliek krijgen als gevolg van een acute darmontsteking. Heel vaak zijn dit stress gevoelige dieren. In combinatie met niet passende voeding helaas het recept voor problemen.
Ook over dit onderwerp is veel te schrijven, dus hierbij kort wat tips:
- Zorg dat je paard dagelijks vrij kan bewegen. Paarden zijn gemaakt om dagelijks 12 tot 14 uur gestaag te bewegen, al etend. Ze kunnen hierbij afstanden afleggen van zo’n 20 tot 60 km per dag.
- Geef minimaal 3 x per week meer intensieve beweging, waarbij de ademhaling verdiept en de hartslag versneld. Een beetje zweet dus.
- Zorg voor fijne sociale contacten. Dit is meer dan gewoon een paar paarden bij elkaar zetten.
- Zorg voor een droge, veilige plek om liggend te kunnen slapen.
Meer uitleg? Lees dan mijn ebook ‘de Zinvolle gids voor OerVitale paarden’.
8. Teveel of langdurig chemische stoffen; medicatie, antibiotica, ontworming OF giftige stoffen (bestrijdingsmiddelen) of planten.
Dit helpt (ook) de gunstige micro-organismes in de darmflora om zeep. Soms is het niet anders, maar weet dat je dan daarna weer even een tandje bij moet zetten.
Wil je in de alledaagse basis voorzien in darmflora verrijkende en volledige voeding, kies dan voor ons Seizoenpakket. Deze is op maat samen te stellen voor ieder paard.
Heeft je paard klachten en wil je hierover advies? Neem gerust contact op of plan een adviesconsult in!
